İş sağlığı ve güvenliği
_(Art._IWM_LD_2850).jpg)
 |
İş sağlığı ve güvenliği, insanların iş yerinde güvenliği, sağlığı ve refahı ile ilgilenen multi disipliner bir alandır. Bir iş sağlığı ve güvenliği programının hedefi, güvenli ve sağlıklı bir iş ortamının oluşturulmasıdır. İSG aynı zamanda iş ortamından etkilenebilecek tüm genel halkı da korur. Küresel olarak, her on beş saniyede bir ölüme tekabül edecek şekilde, yılda 2,78 milyondan fazla insan işyeri kaynaklı kazalar veya hastalıklar sonucunda hayatını kaybetmektedir. İşle ilgili olarak yılda 374 milyon ölümcül olmayan yaralanma meydana gelmektedir. Mesleki yaralanma ve ölümlerin ekonomik yükünün her yıl küresel gayri safi yurt içi hasılanın yaklaşık yüzde dördü olduğu tahmin edilmektedir. Ortak hukukunun geçerli olduğu ülkelerde, işverenler çalışanlarının güvenliğine makul ölçüde özen gösterme konusunda teamül hukuku yükümlülüğüne sahiptir.Ayrıca, kanunlar başka genel görevler yükleyebilir, özel görevler getirebilir ve iş güvenliği konularını düzenleme yetkisine sahip hükûmet organları tesis edebilir. Söz konusu hususların ayrıntıları yargıdan yargıya değişiklik göstermektedir.
Tanım
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından tanımlandığı üzere “iş sağlığı, işyerinde sağlık ve güvenliğin tüm yönleriyle ilgilenir ve tehlikelerin birincil olarak önlenmesine güçlü bir şekilde odaklanır.”Sağlık, “yalnızca hastalık veya sakatlığın olmaması değil, fiziksel, zihinsel ve sosyal açıdan tam bir iyilik hali” olarak tanımlanmıştır.
Tarihçe
İş sağlığı ve güvenliğinin araştırılması ve düzenlenmesi nispeten yeni bir olgudur. Sanayi devriminin ardından işçilerin kaygılarına yönelik olarak işçi hareketleri ortaya çıktıkça, işçi sağlığı da işle ilgili bir konu olarak değerlendirilmeye başlanmıştır.
İşyeri tehlikeleri
Çalışmak ekonomik ve diğer birçok fayda sağlasa da, çok çeşitli işyeri tehlikeleri aynı zamanda işyerindeki insanların sağlık ve güvenliğine yönelik riskleri de beraberinde getirir. Bunlar arasında, kimyasallar, biyolojik etkenler, fiziksel faktörler, olumsuz ergonomik koşullar, alerjenler, karmaşık bir güvenlik riskleri ağı ve çok çeşitli psikososyal risk faktörleri yer almaktadır ancak bunlarla sınırlı değildir.
Sektörel
Belirli mesleki güvenlik ve sağlık risk faktörleri, sektöre ve endüstriye bağlı olarak değişir. Örneğin, inşaat işçileri özellikle düşme riski altında olabilirken, balıkçılar özellikle boğulma riski altında olabilir. Amerika Birleşik Devletleri Çalışma İstatistikleri Bürosu balıkçılık, havacılık, kereste, metal işçiliği, tarım, madencilik ve ulaşım gibi sektörleri işçiler için en tehlikeli sektörler olarak tanımlamaktadır. Benzer şekilde, iş yerinde şiddet gibi psikososyal riskler sağlık çalışanları, polis, infaz koruma memurları ve öğretmenler gibi belirli meslek grupları için daha belirgindir.
İnşaat
İnşaat, hem Amerika Birleşik Devletleri’nde hem de Avrupa Birliği’nde diğer tüm sektörlere kıyasla daha fazla mesleki ölümle sonuçlanan, dünyanın en tehlikeli iş kollarından biridir.
Tarım
Tarım çalışanları genellikle işle ilgili yaralanmalar, akciğer hastalıkları, gürültüye bağlı işitme kaybı, cilt hastalıkları ve kimyasal kullanımı veya uzun süre güneşe maruz kalmaya bağlı bazı kanserler açısından risk altındadır. Sanayileşmiş çiftliklerde, yaralanmalar sıklıkla tarım makinelerinin kullanımıyla ilgilidir.
Hizmet
Gelişmiş ülkelerde hizmet sektöründeki iş sayısı arttıkça, giderek daha fazla iş hareketsiz hale gelmekte ve bu da imalat ve birincil sektörle ilişkili işlerden farklı bir dizi sağlık sorunu ortaya çıkarmaktadır.
Madencilik ve petrol ve gaz çıkarma
Madencilik sektörü bugün hâlâ tüm sektörler arasında en yüksek ölüm oranlarından birine sahiptir. Yerüstü ve yeraltı madencilik faaliyetlerinde çeşitli tehlikeler mevcuttur. Yerüstü madenciliğinde önde gelen tehlikeler arasında jeolojik stabilite, tesis ve ekipmanla temas, patlatma, termal ortamlar, solunum sağlığı Yeraltı madencilik operasyonlarında tehlikeler arasında nefes darlığı, patlamalar ve gaz, jeolojik dengesizlik, elektrikli ekipman, tesis ve ekipmanla temas, ısı stresi, su kütlelerinin akması, yüksekten düşme, kapalı alanlar, iyonlaştırıcı radyasyon gibi konular yer almaktadır.
Mesleki roller ve sorumluluklar
İSG uzmanlarının rol ve sorumlulukları bölgesel olarak değişmekle birlikte, çalışma ortamlarının değerlendirilmesi, yaralanma ve hastalıkları önleyebilecek önlemlerin geliştirilmesi, onaylanması ve teşvik edilmesi, işverenlere, çalışanlara ve halka İSG bilgileri sağlanması, tıbbi muayenelerin yapılması ve işçi sağlığı programlarının başarısının değerlendirilmesini kapsamaktadır.
Dünya İş Sağlığı ve Güvenliği Günü
Dünya İş Sağlığı ve Güvenliği Günü, Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından alınan bir kararla uluslararası ölçekte iş sağlığı ve güvenliği alanında yeni ortaya çıkan güncel konulara, işle ilgili kaza ve yaralanmaların sayısına, önleme ve koruma gereksinimine gibi konulara dikkat çekmek amacıyla, 2003 yılından bu yana her yıl farklı bir tema ile 28 Nisan’da kutlanmaktadır. Ayrıca Türkiye’de 1987 yılından beri her yıl 5-10 Mayıs arası İş Sağlığı ve Güvenliği Haftası olarak kutlanmaktadır.